Cố định bệnh phẩm bằng dung dịch Elftman

Cố định bệnh phẩm bằng dung dịch Elftman là phương pháp được sử dụng phổ biến trong mô bệnh học, đặc biệt khi cần khảo sát các thành phần lipid nội bào. Phương pháp này phù hợp cho các loại mẫu có nhiều lipid như: mô mỡ, tuyến thượng thận, mô thần kinh trung ương (não – tuỷ), gan nhiễm mỡ hoặc các u giàu lipid.

Dung dịch Elftman có thành phần chính là chlorid thủy ngân và dichromat kali, giúp bất động nhanh cấu trúc mô mà không làm tan lipid – yếu tố dễ bị mất đi khi dùng các dung môi thông thường như cồn hay xylen. Nhờ khả năng cố định chọn lọc lipid mà Elftman là lựa chọn hàng đầu cho các phương pháp nhuộm đặc hiệu như Sudan III, Sudan Black B hoặc Oil Red O.

I. Nguyên tắc cố định bệnh phẩm bằng dung dịch Elftman

• Cố định bất động cấu trúc mô và tế bào, giữ nguyên hình thái học.
• Cố định bệnh phẩm bằng dung dịch Elftman đặc biệt dùng cho xét nghiệm nhuộm lipid.

II. Chuẩn bị cố định bệnh phẩm bằng dung dịch Elftman

1. Nhân sự

02 kỹ thuật viên Giải phẫu bệnh – Tế bào học.

2. Phương tiện, hóa chất

• Dung dịch Elftman
• Lọ thủy tinh (50–300ml)
• Kẹp không mấu, cốc đong, phễu thủy tinh
• Nhãn bệnh phẩm, bút chì mềm
• Găng tay, khẩu trang, kính bảo hộ, áo choàng
• Vòi nước chảy, thuốc tẩy trùng

3. Bệnh phẩm

Bệnh phẩm đã phẫu tích, chuẩn bị cho nhuộm lipid.

4. Phiếu xét nghiệm

• Thông tin hành chính, chẩn đoán, vị trí, loại mô, số lượng
• Ngày giờ cố định, bác sĩ yêu cầu, yêu cầu xét nghiệm

III. Các bước tiến hành cố định bệnh phẩm bằng dung dịch Elftman

1. Pha dung dịch Elftman

• Chlorid thuỷ ngân: 5 g
• Dichromat kali (K₂Cr₂O₇): 2.5 g
• Nước cất: 100 ml
• Lưu ý: Dung dịch cần để 3 ngày ở nhiệt độ phòng trước khi dùng

2. Thực hiện cố định

• Cắt mô dày ≤5mm, vừa khuôn nhựa
• Thả vào lọ chứa sẵn dung dịch Elftman, không để dính thành lọ
• Dung dịch gấp 20–30 lần thể tích mô
• Thời gian cố định: 4–12 giờ (tuỳ kích thước mẫu)

IV. Kết quả cố định bệnh phẩm bằng dung dịch Elftman

Cố định bệnh phẩm bằng dung dịch Elftman cho kết quả mô được cố định tốt, giữ được lipid, mô không bị cứng quá mức hay “sống”.

V. Sai sót và hướng xử trí

VI. Bảng tổng kết thiết bị, hóa chất và vật tư tiêu hao