Table Of Contents[ Show ]
Biến đổi tế bào phản ứng đi kèm với dụng cụ tử cung (IUD) là một loại thay đổi không tân sinh (non-neoplastic cellular variations) được báo cáo trong Hệ thống Bethesda (The Bethesda System – TBS), nằm trong nhóm “Âm tính với tổn thương nội biểu mô hoặc ác tính” (NILM). Việc nhận diện đúng các đặc điểm này giúp tránh chẩn đoán quá mức thành tổn thương tiền ung thư và đảm bảo hướng quản lý phù hợp cho bệnh nhân.
Đặc điểm hình thái tế bào
- Nhóm tế bào tuyến ba chiều: Các tế bào xếp thành cụm ba chiều hoặc các đám tế bào tuyến nhỏ thắt chặt.
- Không bào bào tương phong phú: Bào tương chứa không bào lớn, đôi khi đẩy nhân sang bên tạo thành hình ảnh “tế bào nhẫn” (signet-ring appearance).
- Hạt nhân nổi bật: Hạt nhân to, dễ nhận thấy.
- Nhân to và đa nhân: Nhân có thể lớn hơn bình thường và một số tế bào có nhiều nhân.
- Bào tương đa sắc: Bào tương bắt màu đa sắc (polychromatic cytoplasm).
- Thoái hóa nhân: Nhân có thể nhăn nheo hoặc có khe nứt (nuclear cracking).
- Vôi hóa: Đôi khi xuất hiện thể psammoma dạng vôi hóa.
Tiêu chuẩn theo loại tiêu bản
- Tiêu bản truyền thống (CP): Các cụm tế bào ba chiều rõ, không bào lớn đẩy nhân, có thể thấy tế bào riêng lẻ với N/C ratio cao.
- Tiêu bản nhúng dịch (LBP): Nhóm tế bào chặt hơn, vẫn giữ đặc điểm không bào và nhân phản ứng.
Phân biệt và lưu ý chẩn đoán
- Dễ nhầm với ung thư biểu mô tuyến nội mạc tử cung, buồng trứng hoặc ống dẫn trứng.
- Khi tế bào riêng lẻ với N/C ratio cao: cần phân biệt với HSIL hoặc ASC-H.
- Tiền sử sử dụng IUD rất quan trọng để tránh chẩn đoán nhầm.
- Có thể kết hợp xét nghiệm hrHPV khi nghi ngờ SIL.
- Cần chú ý sự hiện diện của Actinomyces spp., có thể đi kèm trong 25% trường hợp có IUD.
- Các thay đổi có thể tồn tại nhiều tháng sau khi tháo IUD.
Cách báo cáo
Báo cáo nên ghi nhận: “Negative for intraepithelial lesion or malignancy. Reactive cellular changes associated with intrauterine contraceptive device (IUD)”. Nếu có nghi ngờ bất thường, có thể khuyến nghị xét nghiệm bổ sung hoặc lấy mẫu lại sau khi tháo IUD.
Bảng so sánh: biến đổi IUD vs tổn thương tân sinh
| Đặc điểm | Biến đổi IUD | Tổn thương tân sinh |
|---|---|---|
| Không bào | Phong phú, lớn, đẩy nhân | Hiếm hoặc không đặc trưng |
| Hạt nhân | Nổi bật | Không rõ hoặc bất thường |
| Nhóm tế bào | Cụm tuyến ba chiều | Hợp bào, chồng lấp |
